Sevgili Temiz Giysi Topluluğu,
Temiz Giysi Ekibi olarak hem yürüttüğümüz çalışmalar ve kampanyalar hakkında sizleri bilgilendirmek hem de daha adil bir tekstil endüstrisi için birlikte attığımız adımları paylaşmak için hazırladığımız aylık bültenimizi sizlerle paylaşıyoruz.
Keyifli okumalar!
Başardığımız Kampanyalar
Baykan Denim
Depremzede işçiler kazandı!
Malatya’nın önde gelen kot üreticilerinden Baykan Denim, depremden sonra başka şehirlere veya köylerine taşınmak zorunda kalan tüm işçilerini tazminatsız olarak işten çıkardı. Türkiye’de bir işveren işe gelmeyen bir işçiyi tek taraflı olarak işten çıkarma hakkına sahip olsa da yasalarımız deprem gibi mücbir sebeplerin varlığı halinde işçinin kıdem tazminatını alması gerektiğini belirtmektedir. Baykan Denim, afet nedeniyle evleri yıkıldıktan sonra başka şehirlere veya uzak mahallelere taşınmak zorunda kalan; geçimlerini sağlayabilecek bir yaşam kurma şansı arayan işçilerin zor durumuna rağmen, tazminat ödemeyi reddetti.
Temiz Giysi Kampanyası olarak bu durumu Acil Eylem Davası olarak ele aldık. Markaların bulunduğu ülkelerdeki partnerlerimiz bir araya gelerek bu acil eylem davası için bir koordinasyon grubu oluşturduk. Mağdur işçilerden oluşan 28 kişilik bir grup ve Birleşik Tekstil, Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası (BİRTEK-SEN) ile birlikte uluslararası markalara çağrıda bulunduk. Bu markalar arasında İspanyol Inditex Grubu (Zara, Bershka, vb.), Alman markası s.Oliver, İngiliz markaları Next, Marks & Spencer, Asda, İskandinav markaları Bestseller (Jack & Jones, Vero Moda, vb.), Gina Tricot, Varner ve ABD markası Urban Outfitters yer alıyordu. Markaların çoğu, başlangıçta Baykan Denim’in işçilere tazminat ödememesinin kendi şirket standartlarının ihlali olduğunu kabul etmiş olsa da, işçilere uzun ve masraflı bir süreç olan bireysel olarak dava açmayı önerdi.
Yürüttüğümüz sayısız görüşmenin sonunda sadece bir şirket, Inditex, işçilerin ve aktivistlerin çağrısına kulak vererek, tedarik zincirindeki işçilere yönelik ağır bir insan hakları ihlalinin düzeltilmesi için sorumluluk aldı. Inditex, Baykan Denim’i işçilerin kıdem tazminatlarını ödemeye ikna etti. Aralık 2024’te CCC ve BİRTEK-SEN’e şikâyetlerini ileten 28 işçiden dava açmamış olanlara alacakları Baykan Denim tarafından verildi. Dava açan ve alacaklarını arabulucu aracılığıyla almayı kabul eden işçilerin ise hem alacakları hem de avukat masrafları Baykan Denim tarafından ödendi.
Bu vaka, markaların tedarik zinciri üzerinde ciddi bir etkiye sahip olduğunu ve işçilerin haklarının korunması ve bu hakların ihlallerinin giderilmesi konusunda önemli bir sorumluluk taşıdığını bir kez daha ortaya koydu.
Basın açıklamamızın tamamına sitemizden ulaşabilirsiniz.
Bir Soru, Bir Yanıt
Tedarik Zincirinden Kimler Sorumludur?
Bir giysinin üretim sürecinde ve tedarik zincirinde meydana gelebilecek hak ihlallerinde birçok tarafın sorumluluğu bulunmaktadır. Bu taraflar arasında markalar, üreticiler, markaların bağlı olduğu ülkelerin hükümetleri, Avrupa Birliği (üyesi ise) ve üretimin gerçekleştiği ülkelerin hükümetleri yer alır.
Hükümetler, hak ihlallerini önlemek için etkin yasa uygulamaları, düzenli denetimler ve caydırıcı cezai yaptırımlar hayata geçirmelidir. Tedarikçiler ve üreticiler, işçilerine sağlıklı ve güvenli çalışma ortamları sunmalı ve temel işçi haklarını korumalıdır. Markalar, tedarik zincirinin her adımını denetlemekle ve süreçlerin şeffaflığını sağlamaktan sorumludur. Tüketicilere, ürünlerin üretiminde hak ihlali yaşanmadığını garanti edebilmelidir.
Nihai üründen en fazla kar sağlayan markalar, aynı zamanda en fazla sorumluluğa sahip olandır.
Sektörel Bilgiler
100 Milyar Giysi, Tükenen Bir Gezegen
UNEP’in 2022 yılında yayımladığı ‘Sürdürülebilir Moda İletişimi 2021-2024 Stratejileri’ raporuna göre, dünyada her yıl 100 milyardan fazla giysi üretiliyor. Moda sektörüne kaynak üretmek için her yıl 159 milyon ağaç kesiliyor ve 93 milyar m³ su kullanılıyor. Ayrıca, dünya su kaynaklarındaki mikroplastiğin %35’i, sentetik elyafların yıkanması sonucu oluşuyor.
Ekipten Öneriler
Belgesel
The True Cost (2015)
Belgesel, moda endüstrisinin çevresel etkilerini çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. Hızlı modanın yarattığı tahribatı ve arkasındaki sistemin işleyişini gözler önüne seriyor.
Bültenle ilgili eleştirilerinizi, yorumlarınızı ve katkılarınızı info@temizgiysi.org adresinden bize iletebilirsiniz.
Lütfen bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip etmeyi unutmayın! Herkes için adil ve sürdürülebilir bir tekstil sektörü için hep birlikte mücadele devam edelim.
Bir sonraki bültende görüşmek dileğiyle.
Sevgilerimizle,
Temiz Giysi Kampanyası Ekibi
