Sevgili Temiz Giysi Topluluğu,
Temiz Giysi Ekibi olarak hem yürüttüğümüz çalışmalar ve kampanyalar hakkında sizleri bilgilendirmek hem de daha adil bir tekstil endüstrisi için birlikte attığımız adımları paylaşmak için hazırladığımız aylık bültenimizin ikincisini sizlerle paylaşıyoruz.
Bu bültenimizde, kotları beyazlatmak için kullanılan Potasyum Permanganatın işçi sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini, sürdürülebilir bir tedarik zincirinin ne anlama geldiğini ve tekstil sektöründeki kadın istihdamını ele alıyoruz.
Keyifli okumalar!
Araştırma
“Kotlar Ağartılıyor, Hayatlar Kararıyor”
Türkiye’de kot kumlama, silikozis hastalığına yakalanan tekstil işçilerinin uzun süren mücadeleleri sonucunda 2009 yılında yasaklandı. Onlarca insanın hayatına mal olan kot kumlama yasaklansa da moda sektörü ağartmadan vazgeçmediği sürece ucuz üretim başka tekniklerle yenileniyor. Kot kumlamanın yasaklanmasıyla birlikte markalar kotları ağartmak için tehlikeli bir kimyasal olan potasyum permanganatın (PP Spray) kullanımını yaygınlaştırdı. Ancak PP’nin işçi sağlığı ve çevre kirliliği açısından ciddi zararlı etkileri bulunuyor.
Koyu renkli, kokusuz ve kuma benzer yapıda bir kimyasal olan PP, kotlara beyaz ve eskitilmiş görüntü vermek için püskürtme veya fırçayla uygulanıyor. Her iki yöntemde de işçi deri, göz ve solunum yoluyla bu kimyasala maruz kalıyor. Maruziyet deride yanma, tahriş, sertleşme, görmede bulanıklık, solunum yollarında tahriş, göğüs sıkışması, akciğer iltihabı gibi sorunlara ve hastalıklara yol açıyor. Uzun süre PP’ye maruz kalmak, karaciğer ve böbreklerde ciddi hasara neden oluyor.
Ayrıca PP, sudaki canlıların DNA’sını bozarak yaşamı zehirliyor. Green Peace’in çalışmasını belgeleyen River Blue belgeselinde PP’nin karıştığı 3 nehirde canlıların öldüğü gözlenmiştir. Türkiye’de “ölü nehir” olarak anılan Ergene Nehri de tekstil atıkları ve kimyasalları nedeniyle yaşamın karardığı nehirlerin başında geliyor.
Dünyaca ünlü birçok marka tüm yıkıcı etkilerine rağmen PP kullanımına devam ediyor. Bu markaların başında Inditex ve Next geliyor.
Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından tehlikeli madde olarak sınıflandırılan PP’nin Türkiye’de kullanımını sınırlayan ya da düzenleyen bir mevzuat bulunmuyor.
PP kullanımının işçi ve çevre sağlığına olan etkilerini daha detaylı öğrenmek isterseniz “Markaların Potasyum Permanganat Kullanımı ve Çevreye Etkileri” başlıklı raporumuzu okuyabilirsiniz.
Nedir?
Tedarik Zinciri Nedir?
Tedarik zinciri bir ürünün üretiminden nihai tüketiciye ulaşmasına kadar olan süreçte yer alan tün aşamaları ve bu aşamalarda yer alan aktörleri kapsar. Satın aldığımız herhangi bir ürünün görünen yüzü olan mağaza ve almayı tercih ettiğimiz markanın yanı sıra ürünün üretildiği fabrika, hammadde tedarikçisi, fasoncu gibi tedarik zincirinin çeşitli basamakları bulunur.
Örneğin, İspanyol markasının ürünü Tekirdağ’daki bir fabrikada üretilmiş, hammaddesi Edirne’den temin edilmiş, ütü ve paketleme gibi yetiştirilemeyen kimi üretim operasyonları Tekirdağ’da yer alan görece küçük bir atölyede tamamlanmış olabilir. Bu durumda markanın sözleşme yaptığı firmanın da aynı ürünün üretimi için anlaştığı firmalar bulunur. Marka, daha küçük olan bu firmalarla doğrudan sözleşme yapmamıştır ancak bu küçük firmalar da markanın siparişini üretmektedir. Bu yanıyla bir markanın sürdürülebilirlik politikası sadece kendisinin sözleşme yaptığı firmayla sınırlanmayıp da tedarik zincirinin tüm paydaşlarını kapsaması durumunda etkin ve gerçekçi olacaktır. Diğer bir deyişle, markalar tedarik zincirlerinin her bir halkasından sorumludurlar. Tedarik zincirinin her aşamasında adil ücret, güvenli çalışma koşulları ve sürdürülebilirlik ilkeleri gözetmelidirler. Zincirin herhangi bir halkasında yaşanan hak ihlallerine karşı sorumludurlar.
Sektörel Bilgiler
Tekstil Sektöründe Kadın İstihdamı
Tekstil ve hazır giyim endüstrisi kadın ve göçmen emeğinin yoğun olarak kullanıldığı ucuz işgücüne dayanmaktadır. Tekstil sektöründe kayıtlı olarak istihdam edilen 1 milyon 67 bin kişinin yarısından fazlasını kadınlar oluşturmaktadır.
Ekipten Öneriler
Belgesel: River Blue (2017) – Moda endüstrisinin nehirler ve su yolları üzerindeki yıkıcı etkilerini anlatan bu belgesel, sürdürülebilir moda hakkında farkındalık yaratmayı amaçlıyor.
Bültenle ilgili eleştirilerinizi, yorumlarınızı ve katkılarınızı info@temizgiysi.org adresinden bize iletebilirsiniz.
Lütfen bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip etmeyi unutmayın! Herkes için adil ve sürdürülebilir bir tekstil sektörü için hep birlikte mücadele devam edelim.
Bir sonraki bültende görüşmek dileğiyle.
Sevgilerimizle,
Temiz Giysi Kampanyası Ekibi
Temiz Giysi Sosyal Medya Hesapları: Instagram, Twitter, Facebook, Youtube, Linkedln, TikTok.