İşçilerin Temel Haklarının Korunması için Ücret Güvencesi Fonu ve Tazminat Garanti Fonu Anlaşması
GİRİŞ: Kovid-19 pandemisi, küresel hazır giyim sanayiindeki yapısal zafiyet ve adaletsizliği hiç olmadığı kadar gün yüzüne çıkardı. Milyonlarca işçi tazminatlarını bile alamadan işinden oldu; milyonlarcası fabrikaların üretimi durdurması veya çalışma saatlerini düşürmesi sonucunda yıkıcı gelir kayıplarına maruz kaldı; birçok ülkede halihazırda ciddi derecede yetersiz kalan işçi hakları, sendikalaşmaya karşı fabrika kapatmalar ve kitlesel işten çıkarmalarla daha da kötüye gitti. İşsizlik ve tazminatlar için kamu sosyal güvenlik programlarının oluşturulmasını ve güçlendirilmesini savunmanın herkesin yararına olduğu pandemide net olarak görüldü. Sosyal güvenlik önlemleri ilk önce hükümetlerin görevidir, hükümetleri acil olarak bu görevi yerine getirmeye davet ediyoruz.
İşsizlik ve /veya tazminatlar için iyi finanse edilmiş ve demokratik olarak yönetilen kamu sosyal güvenlik programları oluşturulana kadar, Tekstil, Konfeksiyon, Kundura ve Deri sektöründeki markalar/perakendeciler ve işverenler, fabrikalar kapandığında veya büyük ölçekli işten çıkarmalar yaptığında tazminat ödemelerini sağlama sorumluluğunu paylaşmalıdır. Böylece işçilerin çektiği cefa ve sefaletle birlikte hem sektörün ve markaların itibarının zedelenmesi hem de uzun süreli ve büyük kampanyalara kaynak harcanması engellenebilir.
Sektördeki krize uygun acil önlemlerle cevap verilmesi yetmez, aynı zamanda sektördeki sorumluluk yapısının köklü şekilde değişmesi gerekir. Bu yapısal değişim, ürünleri üreten işçilerin, üretimi yöneten imalatçıların ve en büyük kârı elde eden markaların birlikte ayakta kalmasını ve zenginleşmesini sağlar.
Bu amaçla, hukuki bağlayıcılığın ve bağlayıcı Anlaşmaların müzakere edilmesini ve yürürlüğe konmasını öneriyoruz. Bu anlaşmalar, sendikalar ile markalar, tekil işverenler veya işveren örgütleri arasında imzalanmalı ve aşağıda belirtilen temel ilkeleri gözetmelidir.
ORTAK YÜKÜMLÜLÜKLER: Markalar, perakendeciler ve imalatçı firmalar, ticari mallarını üreten işçilerin ücretlerinin ödenmesini, işten çıktıklarında tazminat almalarını ve örgütlenmeyi ve etkin toplu sözleşmeyi kapsayan temel işçi haklarından yararlanmalarını sağlama konusunda ortak sorumluluğa sahiptir; bu onların en temel yükümlülükleri arasındadır. Bu temel yükümlülükleri yerine getirmek, bir yanda markalar, perakendeciler ve imalatçı firmalar diğer yanda ise işçiler, sendikal örgütler ve paydaş sivil toplum olmak üzere bütün tarafların çabasını içeren kolektif bir süreç gerektirir.
GENEL KOŞULLAR: Anlaşma ile taraflar, Kovid-19 pandemisi döneminde hem geriye dönük olarak hem de sonrasında işçilerin hak edilmiş ücretlerini almalarını sağlamak üzere Küresel Ücret Güvencesi Fonu; fabrikalarının kapanmasına veya kitlesel işten çıkarmalara maruz kalan işçilerin tazminat ödemelerini garanti altına almak üzere Küresel Tazminat Garanti Fonu; Anlaşmanın, işçilerin temel hakları korunarak yönetim, denetim ve uygulanmasını sağlamak üzere Küresel Yönetim ve İcra Fonu oluşturur ve yönetir.
Ek olarak, imzacı markaların ihracatlarını gerçekleştirdiği her bir hazır giyim üreticisi ülke dahilinde Ulusal Sosyal Güvenlik Fonu kurulur. Bu fon o ülkedeki Anlaşmaya imzacı olan işverenler ve/veya işveren örgütleri tarafından, ulusal işsizlik sigortası dahil olmak üzere ülkenin kamu sosyal güvence sistemlerinin oluşturulması ve güçlendirilmesi amacıyla kurulur. Bu fonların kullanımı hakkındaki teklifler bu ülkelerin her birindeki Ulusal Fon Komitesi tarafından geliştirilir. Bu ulusal komiteler, hükümet temsilcileri, uluslararası kuruluş temsilcileri ile sendikalardan, işverenlerden ve markalardan gelen oy hakkına sahip üyelerden oluşur.
KAPSAM: Anlaşma, tedarik zincirinin hangi halkasında üretim yapıldığı fark etmeksizin tekstil, konfeksiyon, kundura ve deri ürünlerinin imalatını kapsar. İster doğrudan istihdam edilmiş kalıcı işçiler, ister geçici sözleşmelerle istihdam edilmiş işçiler, taşeron işçiler, ev eksenli çalışan işçiler v.b. olsun marka ürünlerinin imalatında çalışan tüm işçiler Anlaşmanın kapsamındadır.
ÖDENEK: Markaların ve İşverenlerin Fonlara katılma sorumluluğu vardır. Kovid-19 pandemisi boyunca işçilerin ücretlerini güvence altına almak amacıyla markalar, “Ücret Farkını” kapatacak miktarda bir toplu ödeme katkısıyla başlangıç yapar. Ücret farkı, tedarik zincirindeki işçilerin 2019 takvim yılında aldıkları ücretlerle pandemi koşulları altında takip eden her bir takvim yılında aldıkları ücretler arasındaki farkı ifade eder.
Ayrıca markalar düzenli olarak her yıl FOB (nakliye hariç net fiyat) bedellerinin %1.5 kadarı (başlangıç maliyetlerini karşılamak ve pandeminin etkilerini azaltmak için anlaşmanın ilk yılında %1.5 kadar ilave edilerek) ve İşverenler ücret giderlerinin %[X] kadarı katkı sunar. Bu fonlar tahmini tazminat giderlerinin yanı sıra Anlaşmanın yönetim ve uygulama giderlerini karşılamak için yeter düzeyde olmalıdır. Sunulacak katkıların tahmini miktarı deneyime bakılarak belirlenmeli, giderleri ve olası fon aşımını karşılamaya yeterliği sürdürmek için geriye dönük olarak yeniden belirlenebilir olmalıdır.
YÖNETİM: Fonlar, bir yandan Markalardan ve İşverenlerden, diğer yandan Sendikalardan eşit miktarda oy hakkına sahip temsilcinin oluşturduğu bir Yönetim Kurulu tarafından yönetilir. Yönetim Kuruluna Tarafların üçte bir oyuyla atanan tarafsız bir üye ve STK’lardan gelen oy hakkına sahip olmayan gözlemciler de dahil olur. Ayrıca her bir Ulusal Fon Komitesi de, biri İşverenleri ve Markaları, diğeri Sendikaları ve STK’ları temsil etmek üzere, oy hakkına sahip olmayan iki üyeyi Yönetim Kuruluna atar.
SEKRETERYA VE TEFTİŞ HEYETİ: Yönetim Kurulu, fonları talep edecek ve toplayacak, çeşitli Fonları yöneterek Yönetim Kuruluna raporlayacak bir Sekreteryanın yanı sıra bağımsız bir Başmüfettiş ve Marka ürünlerinin üretildiği her bir ülkedeki Müfettişler ekibinden oluşan bir Teftiş Heyeti kurar. Teftiş heyeti, Markaların ve İşverenlerin finansal ve işçi haklarına dair yükümlülüklerine ve Anlaşmanın kurallarına uyumunu denetler. Müfettişler her bir ülkedeki İmzacı Sendikalar tarafından atanır, Başmüfettişin takdiriyle görevlendirilir, denetim görevi için eğitilir ve İmzacı İşverenlerin tesislerine ve ilgili finansal v.b. kayıtlarına erişim imkânına sahip olur. Müfettişler bulgularını ve kusurları gidermeye yönelik önerilerini, telafi yollarını doğrudan uygulama yetkisine sahip olan Başmüfettişe raporlar.
Sekreterya, ödenmeyen ücretler veya tazminatlar hakkındaki talepleri kabul ederek Başmüfettişin yardımıyla değerlendirir, haklarında hüküm verir ve Küresel Ücret Güvencesi Fonundan veya Küresel Tazminat Garanti Fonundan yapılacak ödemeleri yönlendirir. Başmüfettiş tüm talepler hakkında bağımsız karar almaya muktedirdir, ancak aldığı kararların Yönetim Kurulu tarafından gözden geçirilmesi, üzerlerinde değişiklik yapılması ve geri çevrilmesi mümkündür. Onaylanan şikayetler üzerine ödeme yapılması sürecini Başmüfettiş yönetir.
Markalar, ürünlerini imal eden İşverenlerin İşçileri hak edilmiş ücretler ve tazminat hakları konusunda, hakların ödenmemesi durumunda nasıl şikayette bulunabilecekleri konusunda duyurular veya başka yollarla bilgilendirmesini ister. Ek olarak, İşverenler İşçilerin diledikleri gibi sendika kurma, sendikaya katılma ve sendikal faaliyette bulunma, ücretler, çalışma saatleri ve şartları için toplu pazarlık yapma ve bu hakları ihlal edildiğinde Müfettişlere şikayette bulunma hakları dahil olmak üzere Temel İşçi Hakları konusunda duyurular veya başka yollarla bilgilenmesini sağlar.
İŞVERENLERİN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ: İşverenler zamanında ve hak edilmiş ücretleri ödemekle, fabrikanın kapanması veya toplu işten çıkarma durumunda tazminatları tam olarak yatırmakla, İşçilerin taleplerinin tazmini için yapılacak fon ödemeleri konusunda Müfettişlerle işbirliği yapmakla, bu Anlaşmanın gerek mali konulardaki gerekse Temel İşçi Haklarına riayet konusundaki hükümleri gereği Müfettişlere tesislerini açmak ve ilgili kayıtları teslim etmekle yükümlüdür.
İşverenler, Başmüfettişin Temel İşçi Hakkı ihlallerini gidermek amacıyla yönlendirdiği tüm telafi tedbirlerini derhal ve dürüstlük ilkesi gereğince uygular. Telafi tedbirleri, Başmüfettişin emriyle (örnek olarak) sendikal faaliyetlerden dolayı işten çıkarılmış işçinin gecikmiş ödemeleri yaparak önceki görevine iade etmek ve sendikanın temsil yetkisini tanıyarak onunla dürüstlükle pazarlığa oturmak olabilir.
TAZMİNATIN ÖDENMEMESİ, TEMEL İŞÇİ HAKLARININ VE/VEYA ANLAŞMANIN DİĞER HÜKÜMLERİNİN İHLALİ DURUMUNDA UYGULANACAK TELAFİ TEDBİRLERİ: İmzacı Markalar, hem bu anlaşmanın gerek mali konulardaki gerekse Temel İşçi Hakları konusundaki şartlarına uymayan İmzacı İşverenlerle hem de tazminat ödemeyen veya temel işçi haklarını ihlal eden İmzacı-Olmayan İşverenlerle tüm iş ilişkilerini otuz (30) gün içinde sona erdirir ve bu işverenlerle yeni iş ilişkileri kurmaz.
BİLGİLENDİRME: İmzacı Markalar, Marka Ürünlerini üreten tüm mevcut İşverenlerin listesini, Müfettişlerin Anlaşma şartlarına uyulup uyulmadığını araştırmasına imkân verecek yeterli tanımlayıcı bilgilerle birlikte teslim eder ve yayınlar.
BAĞLAYICILIK VE UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ: Anlaşma çerçevesindeki uyuşmazlıklar, uyuşmazlığın Taraflarınca, Tarafların listeden üzerinde anlaşarak seçeceği bir Tarafsız Hakeme iletilir. Hakem, cezai şartlara ve diğer telafi yollarına hükmedebilir, Hakem Hükümleri yetkili bir hukuk mahkemesinde infaz edilebilir.
SONRAKİ ADIMLAR: İnisiyatife katılan sendikaların bu Özeti kabul etmesi ve #PayYourWorkers – #RespectLabourRights kampanyası tarafından onaylanması üzerine Sektörde Pazarlık Masası için Kamuoyuna Çağrı yayınlanacaktır. Kamuoyuna Çağrının bir parçası olarak işçilerin, işverenlerin ve markaların durumu, kamu ve özel sektör aktörlerinin pandemiye verdiği karşılığın yetersizliği ve markaların, işverenlerin ve işçi temsilcilerinin sanayinin geleceği üzerine ciddi bir tartışma yürütmeye duyduğu ihtiyaç hakkında bilgi yayınlayacağız. İnisiyatife katılan sendikalar Pazarlık Kurulu işlevini görecek temsilcileri seçecek ve CCC de tekil markalara, işverenlere ve işveren örgütlerine erişerek temsilcileri pazarlık masasına yönlendirmek üzere düzenlemeler yapmalarını sağlayacaktır.
SONUÇ: Hazır giyim sanayiinin aktörlerinin, Kovid-19 pandemisiyle apaçık gün yüzüne çıkan yapısal sorunlar dahil olmak üzere sanayinin sorunları hakkında ciddi bir müzakere içine girmediği uzun yıllar geçirdik. Bu inisiyatifi destekleyen sendikalar ve sivil toplum örgütleri bu müzakereyi gerçekleştirmeyi taahhüt ediyor.