Ülkenin pamuk sektöründeki çocuk işçiliği ve zorla çalıştırmaya karşı mücadele eden Özbekistan’ın İnsan Hakları Birliği başkanı Elena Urlaeva, 1 Mart’ta ITUC (Uluslararası Sendika Konfederasyonu) ve Dünya Bankası temsilcileriyle Özbekistan’daki insan kaçakçılığı sorununu konuşacağı toplantıya giderken polis tarafından gözaltına alındı. Sonrasında, hala bulunduğu psikiyatri kliniğine “tedavi” görmesi için zorla kapatıldı.
Elena Urlaeva, çocuk işçilik ve zorla çalıştırmayı teşhir ettiği ve Özbekistan’ın devlet kontrolündeki sendikalarının, kamu sektöründeki işçileri hasatta zorla çalışmaları için kayıt altına almadaki rolünü belgelediği için senelerdir defalarca gözaltına alınmış ve taciz edilmişti. Özbekistan Hükümeti her sene bir milyondan fazla vatandaşını devletin işlettiği endüstrilerde pamuk toplamaya zorluyor ve devlet kontrolündeki Özbekistan Sendika Federasyonu, ülkenin tek yasal sendikal kuruluşu.
Uluslararası İşçi hakları Forumu (ILRF), Elena Urlaeva’nın derhal serbest bırakılmasını talep ediyor. Hükümete mesaj göndermek için burayı tıklayın!
Ne oluyor?
Özbekistan, dünyanın en büyük pamuk ihracatçılarından biri. Özbekistan hükümeti her sene bir milyondan fazla vatandaşını devletin işlettiği endüstrilerde pamuk yetiştirmeye ve toplamaya zorluyor. Toprağı işleme hakkını kaybetme, cezai kovuşturma, para cezası gibi cezalarla tehdit edilen çiftçiler pamuk yetiştirmeye ve üretim kotalarını yerine getirmeye; okuldan ihraç edilme, işten atılma ve sosyal güvenlik hakkını kaybetme gibi cezalarla tehdit edilen bir milyondan fazla vatandaş ise, pamuk toplamaya ve hasat kotalarını yerine getirmeye zorlanıyor. Pamuk üretiminin bu zorla çalıştırma sistemi her sene bazı vatandaşların ölümüne yol açıyor. Pamuk toplamaya zorlanan çoğu kişi ise tarlalarda bilinmeyen kimyasallara, sağlığa zararlı barınaklarda konaklamaya ve temiz içme suyu yokluğuna maruz kalıyor.
Hükümet yakın zamana kadar pamuk toplama işi için okul çağındaki çocukları kitlesel ölçekte seferber ediyordu. Yerel ve uluslararası örgütlerin ve yabancı hükümetlerin yıllar içindeki aralıksız baskısı sayesinde, Özbekistan hükümeti 2012’de zorla çalıştırma politikasını değiştirdi ve çalıştırılan çocuk sayısındaki azalmayı telafi etmek için yetişkin iş gücünü artırdı. Öğretmenlerin, doktorların, hemşirelerin ve diğer yetişkinlerin pamuk hasadı için seferber edilmesi, eğitim ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin bozulmasına sebep oldu.
Özbek pamuk sektöründe elde edilen karlardan sadece hükümet elitlerinden oluşan küçük bir kesim faydalanıyor. Sistem, çiftçileri yoksulluğa mahkûm ederken, devlet küresel ölçekte yaptığı satışlardan kar sağlıyor.
Özbekistan’dan gelen pamuğu uluslararası çapta boykot etme çağrılarına rağmen, Özbek pamuğu hazır giyim tedarik zincirlerinde ve marka perakendeciliğinde, dolayısıyla tüketicilerin üzerinde yer buluyor. Hükümet, ifade ve basın özgürlüğünü engelleyerek, hakları için mücadele eden Özbek vatandaşları taciz ediyor, gözaltına alıyor ve sürgün ediyor. Özbekistan’ın söz konusu pamuk üretim sistemi, Özbek iş hukukunu ve Özbek hükümeti tarafından imzalanan uluslararası emek ve insan hakları sözleşmelerini ihlal ediyor.
Pamuk üretimindeki zorla çalıştırma sistemi hakkında düzenli olarak güncellenen bilgiyi burada bulabilirsiniz.
