Durum:
Kot ağartmak için kullanılan kumlama tekniği 1987’de Almanya’da işçi olarak çalışan bir işçi tarafından Türkiye’de yapılmaya başlandı. İlk yıllarda belli markaların tekelinde birkaç kot kumlama atölyesi bu işi sürdürürken 1990’lı yılların sonunda, ağartılmış kotun moda olmasıyla beraber atölye sayısı 500’lere kadar çıktı.
Kot kumlama işlemi sırasında kompresörün ürettiği 10 bar basıncındaki hava, bir tanktaki kumu kotun üstüne püskürterek kotun yıpranmasını ve dolayısıyla beyazlamasını sağlar. Püskürtme işlemini yapan işçiler havada asılı kalan kum zerreciklerini solumak zorunda kalır ve bu kum zerreciklerinin içinde bulunan silika ölümcül silikozis hastalığına sebep olur. BU YÖNÜYLE SİLİKOSİZ YÜZDE YÜZ BİR MESLEK HASTALIĞIDIR.
Çalışma Bakanlığı’nın araştırmalarına göre 1987 ile 2009 yılları arasında kot kumlamada 5 ile 10 bin işçi çalışmıştır. Bu sayıya Romanyalı, Azerbaycanlı, Iraklı ve Gürcistanlı göçmen işçiler de dahildir. Tekstil sektöründe çalışan işçilerde bir madenci hastalığı olan silikozis hastalığı beklenmediği için, silikozise yakalanan işçilere ilk yıllarda tüberküloz tedavisi uygulanmış ve birçok işçi uzun süre boyunca tüberküloz tedavisi alarak hayatını kaybetmiştir.
Tekstil sektöründe çalışan işçilerin silikosiz olma riski taşıdıkları ise 2005 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde görevli Prof. Dr. Metin Akgün’ün bir işçiye “Bana bir gününü anlat!” demesiyle ortaya çıkar. Hikayesini dinlediği işçinin gün boyunca silika kumunu soluduğu bir ortamda kot kumlama işi yaptığını öğrenmesiyle dünyada ilk kez bir tekstil çalışanına silikosiz teşhisi konmuştur.
Ne Yaptık:
9 Haziran 2008’de kot kumlama işinde çalışan işçilerin sesini duyurması ve Türkiye’de kot kumlama işinin yasaklanması amacıyla Kot Kumlama İşçileri Dayanışma komitesini kurduk. Komitenin kurulmasıyla beraber yoğun bir kampanya sürecine başladı.
- Kampanya sürecinde Türkiye’nin çeşitli illeri gezildi ve kampanya anlatıldı.
- Tüm hastaların kaydedilmesi
- Eski işçilerin katılımıyla gösteriler/eylemler
- 140’dan fazla açılmış dava
- Sendika ziyaretleri
- Parlamenter ziyaretleri
- Çalışma Bakanlığı ve diğer bakanlık ziyaretleri
- Hastane ve ev ziyaretleri
- Bilimsel ve bilgilendirici toplantılar
- Konserler
- Belgeseller
- Yasa tasarısı hazırlama
- İmza kampanyaları
Sonuç/Çözüm/Etki
Komitenin yoğun mücadelesi ve çalışmaları sonucunda Sağlık Bakanlığı 2009’da kot kumlamayı yasakladı.
2010 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile çıkan silikozis hastalığı hıfzıssıhha grubuna dahil edilerek tedavisi ücretsiz haline geldi.
2011’de 6111 sayılı torba kanuna iki madde eklenmesi sağlanılarak böylece bütün silikozis hastalarına emeklilik hakkı tanındı.
Çalışmalarımızla dünyada 100 den fazla marka tedarik zincirinde kot kumlamayı yasaklattı.
