H&M: vaat edilen adil yaşam ücreti, gerçek ise açlık sınırı

İşçiler, H&M’in tedarik zincirindeki yoksulluk ücretlerini ve iş hukuku ihlallerini ortaya çıkarıyor.

Bugün yayınlanan araştırma bulguları gösteriyor ki H&M için giysi üreten birçok işçi yoksulluk sınırının altında bir yaşam sürüyor – H&M’in 2018 itibariyle yaşam ücreti verileceğine dair sözüne rağmen. Hindistan ve Türkiye’de görüşülen işçiler tahmini yaşam ücretinin yaklaşık üçte birini ve Kamboçyadakiler de yarısından daha azını kazanıyor. Bulgaristan’da H&M’in “altın” tedarikçisinde çalışan işçilerin aldıkları ücretler, bu işçiler ve ailelerinin düzgün bir hayat sürebilmesi için gereken miktarın yüzde 10’u bile etmiyor.

Araştırma bulguları “H&M: vaat edilen adil yaşam ücreti, gerçek ise açlık sınırı” araştırmasında yayınlandı. Bulgular arasında 2,6 milyar dolar kar açıklayan dünyadaki en büyük perakendecilerden birinin tedarik zinciri bünyesinde, sadece hayatta kalabilecek kadar ücret kazanmak için aşırı çalışmak zorunda bırakılan işçiler bulunduğu gerçeği var.

Sadece Hayatta Kalabilmek için Fazla Mesai Yapmak

“Ücretler o kadar düşük ki temel ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için bile fazla mesai yapmak zorunda kalıyoruz” diyor Hindistan’daki H&M’in “altın” tedarikçilerinden olan bir fabrikada çalışan bir işçi.

Araştırmaya konu edilen altı fabrikanın üçünde fazla mesailer sıklıkla yasal maksimum süreyi aşıyor ve araştırmaya dahil edilen dört ülkenin tamamında; Bulgaristan, Türkiye, Kamboçya ve Hindistan’da Pazar günleri de çalışılması sık görülüyor. Bulgaristan’daki işçiler yalnızca yasal asgari ücreti kazanabilmek için bile fazla mesai yapmak zorunda kaldıklarını ifade ediyor.

“Fabrikaya sabah 8’de girersin, ancak ne zaman fabrikadan çıkabileceğini asla bilemezsin. Bazen eve sabah saat 4’te gidiyoruz” diyor H&M’in Bulgaristan’daki “altın” tedarikçilerinden olan Koush Moda firmasında giysi üreten bir işçi.

İşyerinde Bayılmalar

Düşük ücretler, sınırı aşan fazla mesailer ve bunlara ek olarak ev işlerinin yükü; yetersiz beslenme, aşırı yorgunluk ve işyerinde bayılmalarla sonuçlanıyor.

Görüşülen kişilerden, H&M’in “platin” tedarikçiler listesinde yer alan fabrikalarda çalışan her üç Hintli kadından biri ve yine bu fabrikalardan Kamboçya’da görüşülenlerin üçte ikisi daha önce işyerinde bayılmış. Hindistan’da bir işçi, kendisi işte bayılıp bir makineye çarptığı ve iç kanama geçirdiği için mesai arkadaşlarının onu hastaneye götürmek zorunda kaldıklarını ifade ediyor.

Bulgaristan’daki işçiler de işyerindeki bayılmaları işte günlük vuku bulan bir olay olarak görüyor. Buna ek olarak Bulgaristan’da bir işçi “Bir çalışma arkadaşımız bayıldıktan sonra işten kovuldu.” beyanında bulundu.

Araştırmanın Arka Planı

Temiz Giysi Kampanyası tarafından koordine edilen ve Uluslararası Çalışma Hakları Forumu ve WeMove.EU tarafından aktif olarak desteklenen “Turn Around, H&M!” kampanyası dahilinde işçilerle yapılan görüşmeler ve ikincil veri araştırmaları Mart-Haziran 2018 tarihleri arasında gerçekleştirildi.

H&M işçilerine şu taahhütte bulundu : “H&M’in stratejik tedarikçilerinin tümü 2018 itibariyle makul yaşam ücretleri ödemek için ücret skalalarını hayata geçirmek zorundadır. Bu zaman itibariyle bu durum yaklaşık 850.000 tekstil işçisini etkileyecektir” H&M’in vermiş olduğu sözü tutmayacağı anlaşılınca Mayıs 2018’de kampanya başlatıldı. 2013 yılında bu taahhütte bulunan firma, H&M’in altın veya platin olarak derecelendirdiği stratejik ve tercih edilen tedarikçilerde çalışan bu işçiler H&M ürünlerinin %60’ını üretiyordu. Bu araştırmaya dahil edilen fabrikaların seçimindeki temel kriter buydu.

H&M’in Sözlerine Güvenilemez

“Bu sene başı itibariyle H&M’in verdiği taahhüdü tutmadığını biliyorduk, ancak H&M tedarikçisi olan fabrikalardaki ücretler ve çalışma koşullarına ilişkin birtakım somut bulgular bizi yine de şoka uğrattı. Yoksulluk ücretleri ve işçi hakları ihlalleri skandalını durdurmak için H&M acilen adım atmalıdır.” diyor bu araştırmayı koordine eden Temiz Giysi Kampanyası’ndan Bettina Musiolek.

“Şu anda her zamankinden daha açık olarak görünüyor ki H&M’in sözlerine güvenilemez. İçi boş halkla ilişkiler konuşmaları yerine, biz H&M’in tedarik zincirinde yer alan işçilerin gerçek ücretlerinde şeffaf değişimler görmek istiyoruz. Daha önce firmanın üst yönetimine de yazdığımız gibi, H&M, satın alma pratiklerini işçilerin yaşam ücreti almasını sağlayacak şekilde nasıl değiştireceğini bir takvime bağlı olarak ve ücret seviyelerinde ölçülebilir artış hedefleri koyarak detaylandıracak bir yol haritası yayınlamak zorundadır.” diyor Uluslararası Çalışma Hakları Forumu İcra Direktörü Judy Gearhart.

Tüketiciler Harekete Geçilmesini Talep Ediyor

“İşçiler fazla mesai yapmaya zorlanır ve buna rağmen yoksulluk içinde yaşarken H&M her şey yolundaymış gibi yapmaya devam edemez. Hiç şüphe yok ki bu araştırma bulguları, insan haklarına saygıyı ve sürdürülebilir üretim ve tüketimi önemseyen binlerce duyarlı vatandaşı ve bilinçli tüketiciyi harekete geçirecektir.” diyor WeMove.EU’dan Virginia Lopez.

“Turn Around, H&M!” kampanyası WeMove.EU tarafından başlatılan ve H&M’in tüm tedarik zincirinde yaşam ücreti ve adil çalışma koşulları talep eden bir dilekçe kampanyası da içeriyor. Dilekçeye şimdiden 100.000’den fazla imza atıldı.

Raporun tamamına şu adresten erişilebilir: http://www.temizgiysi.org/wp-content/uploads/2018/09/HM-Last-Version-TR-compressed.pdf
İngilizcesi için: https://turnaroundhm.org/wage-research-september-2018