Basın Açıklaması

Kamboçya Hükümeti hazır giyim ve tekstil sektöründeki sendika ve işçilere yönelik şiddeti durdurmalı, uluslararası markalar bunu sağlamak için hükümet üzerindeki etkilerini kullanmalıdır.

Kamboçya’da polisin ve ordunun grev yapan hazır giyim ve tekstil işçilerine şiddet kullanarak müdahale etmeleri sonucu, Kamboçya’da birlikte çalışmakta olduğumuz organizasyonların verdiği bilgiye göre geçtiğimiz haftalar içinde 4 kişi hayatını kaybetmiş, 39 kişi ciddi şekilde yaralanmıştır. Vorn Pao (Democracy of Informal Economy Association’ın başkanı), Theng Saveurn (Coalition of Cambodian Farmer Community Koordinatörü) ve Chan Putişak (topluluk lideri) gibi üç insan hakları savunucusunun içinde bulunduğu 23 kişi ise gözaltına alınmıştır. Şu ana kadar bu kişilerin sağlıkları ve nerede bulundukları hakkında bir bilgiye ulaşılmış değil ve bu konudaki endişeler devam etmektedir. Bunların dışında sendika liderleri hakkında tutuklama emirleri çıkarılmıştır.
İşcilerin grevleri ve protestoları, Kamboçya hükümetinin hazır giyim işçilerine hayatlarını insan onuruna yakışır bir şekilde sürdürecek bir asgari ücret, bir yaşam ücreti sağlayamamasının doğrudan sonucudur.
Geçtiğimiz Aralık ayında Kamboçya hükümeti yeni asgari ücretin 100 USD-220 TL olacağını açıklamıştır. Ancak bu, yaşam ücreti olabilecek miktarın ve işçi beklentilerinin çok altındadır. Asya’daki sendikalar ve insan hakkı organizasyonlarının hesaplamalarına göre bir işçinin ailesi ile sağlıklı bir hayat yaşayabilmesi için gereken miktar yaklaşık olarak aylık 394 USD-866 TL dir.
24 Aralık 2013’te işçiler daha yüksek bir asgari ücret için Kamboçya İş Kanunu’nda tanınmış bulunan grev haklarını kullandılar. Hükümet işçilerin meşru ve hukuki talep ve eylemleri karşısında bu talepleri müzakere etmek yerine şiddete başvurdu. Polis ve ordu orantısız güç kullanarak protestoculara acımasızca müdahale etti. Bunun sonucu olarak şiddet ve kanlı çatışmalar yaşandı. 2 Ocak günü Vorn Pao, Theng Saveurn and Chan Putişak’ın da içinde bulunduğu 10 kişi Yak Jin Fabrikası’nın önünden gözaltına alındı.
Bir gün sonra 3 Ocak’ta Veng Şeng Yolu’nun üzerinde bulunan Kanada Endüstriyel Parkı’nda güvenlik güçlerinin saldırısı sonucu meydana gelen çatışmalarda 4 kişi başından vurularak hayatını kaybetti ve 13 kişi daha gözaltına alındı. Öğrenebildiğimiz kadarıyla Vorn Pao gözaltına alındığı sırada ciddi şekilde yaralanmıştır.
Bütün bunlarla ilişkili olarak
• İşçilere ve onların temsilcilerine yönelik şiddet ve aşağılamalara derhal son verilmelidir.
• Bu mücadelelere katılmış olmalarından dolayı gözaltına alınan ve tutuklananlar derhal serbest bırakılmalıdır.
• İşçilerin örgütlenme ve grev hakkına saygı gösterilmelidir
• Greve katıldıkları için suçlanan sendikacı ve işçilere yönelik tüm ithamlar geri çekilmelidir.
• Asgari ücret görüşmeleri tekrar başlamalı, bu görüşmelerde iyi niyet esas alınmalıdır.
• Grev yapanlara yönelik şiddetten sorumlu olanlar hesabını vermelidir.
Yedi uluslararası marka (Inditex SA, H&M, Gap, Adidas, Levi Strauss & Co., Puma, Columbia) 7 Ocak tarihinde Kamboçya hükümetine açık bir mektup göndererek şiddetle ilgili endişelerini açıkladılar. Bu açıklama elbetteki kendi sektörlerinde son derece sert insan hakkı ihlalleri yaşanırken susan yüzlerce diğer markanın varlığını gözönüne aldığımızda önemlidir. Ancak bu mektup, Kamboçya Hazır Giyim Üreticileri Birliği’nin, hükümetin grevci işçiler üzerinde öldürmeye varacak düzeyde şiddet kullanmasına göz yummasını kınamamıştır. Kamboçya’nın ihracatının % 95’ini (neredeyse tamamını) hazır giyim ihracatının oluşturduğu hatırlanırsa hem markaların hem de Kamboçya hazır giyim üreticilerinin hükümetin tercihleri üzerindeki etkisini ve önemini daha iyi anlamak olasıdır.
Grev ve gösterilerin temel sebebi yoksulluk ücretleridir. Kamboçya’da üretim yapan Türkiyeli ve uluslararası markalar, Kamboçya’da en çok üretim yapan ilk beş marka olan H&M, Gap, Levi Strauss &Co., Adidas ve Target başta olmak üzere bu süreçteki rolleri ve sorumluluklarının farkında olmalıdırlar.
Kamuoyu önünde önümüzdeki günlerde Kamboçya’ya verecekleri hazır giyim ve ayakkabı siparişlerinin aşağıdaki şartlara bağlı olduğunu ve aşağıdaki taleplerin arkasında olduklarını ilan etmelidirler:
• İşçilere yönelik şiddetin derhal durdurulması,
• Gözaltına alınan ve tutuklananların salıverilerek üzerlerine atılı tüm suçlamaların düşürülmesi,
• Hükümetin grev ve gösteri hakkını yeniden tanıması,
• Kendileri için üretim yapan fabrikalara daha adil ücretler ödeyerek Kamboçyalı patronların işçilere insan onuruna yakışır bir ücretin ödenmesinin sağlanması,
• İşçilerin asgari ücretin 160 USD-352 TL’ye yükseltilmesi taleplerinin desteklenmesi,
• Ücretlerin yükseltilmesi durumunda Kamboçya’dan yaptıkları alımları sürdürecekleri garantisinin verilmesi.

Kamboçya hazır giyim sektörü 16 milyonluk ülkede 500 binden fazla işçiyi istihdam ediyor. Daha da önemlisi daha önce söylenildiği gibi Kamboçya’nın toplam ihracatının % 95’ini gerçekleştiriyor. Bunun yıllık tutarı 3.38 milyar Avro. Asgari ücret ise işçilerin temel ihtiyaçlarını karşılamaktak çok uzak. Yoksulluk sınırının çok altında hayatlarını sürdüren hazır giyim işçilerinin çoğunluğunu genç kadınlar oluşturuyor. Yoksulluğun açlık sınırının altında dolaştığı Kamboçya’da yetersiz beslenme yüzünde çalışma sırasında yüzlerce işçinin aynı anda bayıldığına tanık olmak gündelik bir olay haline gelmiş durumda.
Tola Meoun’un da dediği gibi (Kamboçyalı bir STK olan Toplumun Hukuk Eğitimi Merkezi’nin Emek Bölümü Yöneticisi) “Bu son gelişmeler, bugün Kamboçya’da sorumluların neden daha fazla işçilerin yüzyüze olduğu sosyal problem ve korkunç yaşam koşullarını göz ardı edemeyeceğini açık bir şekilde ortaya koyuyor”.

Kısaca bilginize sunmak isteriz ki, Temzi Giysi Kampanyası (Clean Clothes Campaign) Avrupa ve Türkiye’de 17 ulusal platformdan oluşan ve dünya üzerinde 250 partner organizasyonu bulunan küresel bir ağdır. Hazır giyim sektöründeki işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve insan hakları ihlallerinin giderilmesi konusunda çalışır.
Tüm dünya kamuoyunun gözü önünde gerçekleşen bu temel insan hakkı ihlallerinin Türkiye kamuoyu adına takipçisi olacağız.
Temiz Giysi Kampanyası-Türkiye